”Financial Wellbeing Barometer. White Paper 2022” - Polacy w końcówce zestawienia, ale z optymizmem patrzą w przyszłość i na swój dobrobyt finansowy

Barometr Dobrobytu Finansowgo Intrum jest wskaźnikiem pozwalającym porównać dobrobyt finansowy mieszkańców 24 państw Europy, takżd Polski. Tegoroczny ranking nie pozostawia złudzeń – nasz kraj zajmuje w nim dopiero 21 miejsce.

GŁÓWNE WNIOSKI: Dobrobyt finansowy Europejczyków ucierpiał w korona-kryzysie

Dobrobyt finansowy definiujemy jako bezpieczeństwo finansowe, które pozwala konsumentom zaspokoić potrzeby związane z codziennymi wydatkami oraz kontrolować finanse osobiste. Nie ma wątpliwości, że bezpieczeństwo finansowe europejskich konsumentów jest zagrożone od wybuchu pandemii Covid-19. Aktualny Barometr pojawia się w okresie kryzysu i zmian w Europie. Jak wynika z raportu Intrum, ”European Consumer Payment Report 2021”, konsumenci, którzy już poprawili swoją sytuację lub starają się wychodzić na finansową prostą po dwuletnim funkcjonowaniu w korona-kryzysie, mają nadzieję, że ożywienie gospodarcze będzie trwało przez cały rok 2022, ale obawiają się wzrostu inflacji szalejącej w Europie i nowego globalnego kryzysu.

Trzy kraje DACH: Niemcy (D), Austria (A) i Szwajcaria (CH) uzyskały najlepsze wyniki w tegorocznym Barometrze.

  •  Austria zajmuje czołową pozycję dzięki stabilnym dochodom gospodarstw domowych, a także utrzymującej się na wysokim poziomie wiedzy finansowej konsumentów. Chodzi m.in. o biegłość w rozpoznawaniu kluczowych pojęć finansowych. 69 proc. Austriaków podało prawidłową definicję rocznej stoy procentowej, co jest zdecydowanie lepszym wynikiem niż pokazuje europejska średnia (57 proc.). Wysokie dochody pozostające w dyspozycji gospodarstw domowych, pomogły niemieckim konsumentom przetrwać okres niepewności politycznej i gwałtownego wzrostu inflacji.
  • W badaniu zaobserwowaliśmy wzrost liczby konsumentów w Szwajcarii oszczędzających pieniądze co miesiąc, dlatego ten kraj zalicza wielki skok w rankingu z 15. miejsca w 2020 r. na 3. w tegorocznym Barometrze.
  • Polska utrzymuje swoją pozycję z poprzedniej edycji Barometru (miejsce 21.), co można odczytywać za swoisty sukces, szczególnie jeżeli pod uwagę weźmiemy fakt, że polscy konsumenci już od dwóch lat muszą funkcjonować w korona-kryzysie”, przed którym nie uchroniły się nawet Niemcy, które straciły swoją czołową pozycję w rankingu czy bogate kraje Północy, takie jak: Szwecja, Finlandia i Dania (jedna pozycja przed Polską). Wszystkie zaliczają spadek w tegorocznym Barometrze.
  • Od 2020 r. Włochy, Hiszpania i Portugalia wykazały poprawę swojej sytuacji finansowej. Wyniki tych państw wzrosły w stosunku do wyników z poprzedniej edycji Barometru, ale warto zauważyć, że wielu konsumentów w tych krajach znacznie ucierpiało w wyniku kryzysu i nadal boryka się z problemami.
  • Grecja po ponad dekadzie kryzysów gospodarczych i finansowych już trzeci rok z rzędu notuje najniższy poziom dobrobytu finansowego w Europie. W gospodarce, która w dużej mierze opiera się na turystyce, greccy konsumenci są szczególnie zaniepokojeni długoterminowymi skutkami pandemii. Według badania ECPR 2021, prawie 3 na 10 osób (29 proc.) w Grecji stwierdziły, że spodziewają się, iż minie od roku do dwóch lat, zanim pandemia Covid-19 przestanie mieć negatywny wpływ na ich finanse. 1/4 (25 proc.) Greków uważa, że zajmie to więcej niż dwa lata.

 

1. Zdolność do płacenia rachunków na czas

W stosunku do poprzedniej edycji Barometru, Polska zajmuje nieco niższą pozycję w rankingu (16. w 2020 r. vs 18. w 2022 r.). Jak wynika z raportu ECPR 2021, pandemia zmniejszyła dochody i dobrobyt finansowy aż 46 proc. konsumentów w naszym kraju. Mniej pieniędzy w portfelu oznacza realne problemy z terminową zapłatą rachunków dla pewnej grupy Polaków.

Na pierwszym miejscu we wspomnianym filarze znajdują się Niemcy. Blisko 1/3 niemieckich konsumentów (28 proc.) przyznała, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy spóźniła się z zapłatą co najmniej jednego lub kilku rachunków, jak wynika z danych pochodzących z raportu ECPR 2021. Najczęstszym powodem tych opóźnień (35 proc.) był brak pieniędzy na zapłacenie rachunków.

2. Oszczędzanie na przyszłość

Ograniczenia w podróżowaniu i innych działaniach umożliwiły irlandzkim konsumentom zwiększenie oszczędności gospodarstw domowych w czasie pandemii. Są one na tyle znaczące, że Irlandia zajęła pierwsze miejsce w rankingu dotyczącym oszczędzania. W ciągu ostatniego roku Szwajcaria odnotowała znaczny wzrost w zestawieniu (skok z 11. miejsca w 2020 r. na 3. w 2022 r.). Rumunia osiągnęła wysokie wyniki w tym filarze, mimo że ma jeden z najniższych poziomów dochodu gospodarstw domowych w Europie.

W Holandii badanie Intrum wykazało, że 1 na 5 (19 proc.) konsumentów deklaruje, że ich oszczędności mogłyby pokryć nieoczekiwany wydatek, taki jak np. naprawa szkód wyrządzonych przez powódź w domu rodzinnym,
w wysokości co najmniej 7-krotności ich miesięcznego wynagrodzenia. Czescy konsumenci również sumiennie oszczędzają: 4 na 10 odkłada co miesiąc co najmniej 10 proc. swojej pensji. W szczytowym momencie, w IV kw.
2020 r., stopa oszczędności w Czechach osiągnęła aż 25 proc.

Polska zajmuje w rankingu o jedną pozycję wyżej (22. miejsce) w stosunku do poprzedniej edycji Barometru. Polscy konsumenci starają się regularnie oszczędzać i to mimo korona-kryzysu, co należy docenić. 76 proc. stara się odkładać gotówkę każdego miesiąca (ECPR 2021).

3. Wiedza na tematów finansów

Prawie wszystkie kraje uzyskały niższe wyniki w rankingu wiedzy finansowej w stosunku do poprzedniej edycji badania, co być może odzwierciedla lekkie ochłodzenie entuzjazmu konsumentów w zakresie pogłębiania znajomości tematów finansowych, który stał się widoczny bezpośrednio po pierwszej fali obostrzeń w 2020 r. Ta tendencja może stanowić problem dla bezpieczeństwa finansowego europejskich konsumentów. W czasach kryzysu i niepewności posiadanie podstawowej wiedzy na temat finansów osobistych pomaga konsumentom lepiej zarządzać domowymi budżetami i chronić się przed długami. Nie brakuje osób, także w Polsce, które podejmują działania w celu poszerzenia swojej wiedzy finansowej, a co jest z tym związane – poprawy swojego dobrobytu finansowego.

Zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w Polsce odnotowano znaczny spadek poziomu wiedzy na temat finansów, po tym jak respondenci uzyskali niższe wyniki w teście, w którym proszono ich o podanie prawidłowej definicji podsta-wowych pojęć ze wspomnianego obszaru, a także w zadaniu, w którym poproszono respondentów o oszacowanie ogólnego wpływu stóp procentowych na oszczędności. Nieco ponad połowa polskich konsumentów (54 proc.) dopasowała termin budżet do jego poprawnej definicji, podczas gdy średnia europejska w tym przypadku wynosi 69 proc. Jeżeli chodzi o trzeci filar dobrobytu finansowego, którym jest wiedza na temat finansów, co prawda nie znajdujemy się w końcu zestawienia, ale mamy jeszcze wiele do nadrobienia w tym obszarze. 46 proc. polskich konsumentów deklaruje, że potrzebuje wsparcia w zrozumieniu trudniejszych tematów finansowych (ECPR 2021). Pocieszający jednak jest fakt, że dalszą edukację finansową traktujemy jako sposób na obronienie się przed skutkami korona-kryzysu w przyszłości.


O Barometrze Dobrobytu Finansowego Intrum 2022

Barometr opiera się na danych pochodzących z badania, na podstawie którego powstał raport Intrum ECPR 2021 i krajowych statystyk gospodarczych. Pozycję danego kraju w rankingu oblicza się na podstawie zagregowanych danych dotyczących rankingu dobrobytu finansowego w trzech filarach: zdolność do terminowego płacenia rachunków, oszczędzanie na przyszłość oraz znajomość zagadnień finansowych. Bierzemy również pod uwagę kluczowe wskaźniki dotyczące stosunku zadłużenia konsumentów do ich dochodów. Materiał został opublikowany w marcu 2022 r.